ریاضی در معماری اسلامی
جدیدترین بررسی ها درباره کاربرد ریاضیات پیشرفته در کاشی کاری بناهای اسلامی از جمله مسجد امام اصفهان و گنبد مراغه در مجله ساینس منتشر شده است.
یافته های جدید در زمینه ریاضیات در کشورهای اسلامی که در مجله ساینس منتشر شده است نشان می‌دهد ریاضیات در این مناطق به مراتب از آن چه که تاکنون تصور می شد پیشرفته تر بوده است.
به گزارش مجله ساینس دانشمندان اعلام کردند بررسی اشکال هندسی پیچیده در کاشی های تزیینی که بر روی شاهکارهای معماری اسلامی مربوط به قرن پانزدهم میلادی وجود دارد، نشان می‌دهد اعداد کوچک در اشکال شبه‌کریستالی نقش بسیار مهمی داشته‌اند.
براساس این گزارش تنها در دهه های ۱۹۷۰ بود که پروفسور «راجر پن رز» ریاضی دان و کیهان شناس انگلیسی برای اولین بار این اشکال هندسی را برای علاقه‌مندان غربی تشریح کرد.
دراین گزارش همچنین آمده است:« اشکال و الگوهای شبه کریستالی در کاشی‌کاری‌های اسلامی شامل مجموعه‌ای از واحدهای درهم پیچیده‌ای است که در آن الگوی هندسی حتی هنگامی که که به گونه ای نامتناهی درتمام جهات امتداد می‌یابند و فرم ویژه ای از تقارن می یابند، هرگز تکرار نمی شوند.»
«آرتور پیتر لو » از دانشگاه هاروارد که این مقاله را چاپ و منتشر کرده است با اشاره به این که اشکال هندسی خیره کننده موجود در کاشی های یک بنای اسلامی نشان دهنده الگوی هندسی ویژه‌ای است که نشان می‌دهد که طراحان این اشکال هندسی از ریاضی دانان اروپایی ۵۰۰ سال جلوتر بوده‌اند، او افزوده است :«این اشکال حقیقتا گیج کننده‌اند زیرا ریاضیات به گونه‌ای چنان شگفت انگیز در این کاشی کاری‌ها به کار رفته است که ما تا ۲۰ -۳۰ سال پیش نتوانستیم متوجه آن شویم.»
«آرتور لو» و همکارش پروفسور «پاول استین هاردی» از دانشگاه پرینستون به ویژه طراحی و اشکال موجود در «درب مسجد امام در اصفهان» را عالی ترین نمونه از کاربرد ریاضیات پیشرفته در آثار هنر معماری اسلامی معرفی می کنند که در سال ۱۴۵۳ ساخته شده است.
دربخشی از این گزارش با اشاره به ممنوعیت تصویرگری در اسلام آمده است که مسجدها و دیگر بناهای شاخص اسلامی در سرتاسر خاورمیانه ،آسیای مرکزی و دیگر سرزمین های اسلامی اغلب از اشکال غنی ، دقیق و پیچیده ای پوشیده شده است که بر اساس الگوهای هندسی دقیقی طراحی شده‌اند.
آرتور لو در بررسی هایی که در درباره ریاضیات پیشرفته در هنر کاشی کاری اسلامی انجام داده و نتایج آن نیز در مجله ساینس چاپ و منتشر شده ، تاکید کرده است که این اشکال هندسی نشان می دهد که کشورهای اسلامی در زمینه ریاضیات و طراحی به چه میزانی از پیشرفت دست یافته بودند.
به گفته او شما می توانید در تمامی آثار شاخص اسلامی شاهد تکامل تدریجی و فزاینده ریاضیات در ترسیم اشکال هندسی باشید که در بیشتر موارد از یک الگوی ساده شروع شده و سپس به تدریج پیچیدگی بیشتر و بیشتری می یابد.
در ادامه این گزارش خاطر نشان شده است : زمانی که اروپا در باتلاق های عصر تاریکی به سر می برد فرهنگ اسلامی که درقرن هفتم هجری شکل گرفته بود، طی قرن های متمادی با دستاوردهای مهمی در رشته های مختلف ریاضی، پزشکی، مهندسی، سرامیک، هنر و انواع دست بافته ها، معماری و دیگر رشته های علمی در اوج شکوفایی خود بود.
آرتور لو همچنین گفته است که یافته های جدید در زمینه ریاضیات اسلامی نشان می‌دهد که فرهنگ اسلامی به مراتب از آن چه که تاکنون تصور می‌شد پیشرفته‌تر بوده است.
علت اصلی انجام این بررسی ها آن بود که او حین سفر به ازبکستان متوجه مسجدی مربوط به قرن شانزدهم میلادی شد که در کاشی کاری های آن از موتیف های ده ضلعی استفاده شده است. این مسئله توجه و کنجکاوی وی را به کاشی کاری های شبه کریستالی در مساجد اسلامی جلب کرد.
طبق همین گزارش این موضوع پیشتر نیز مورد توجه محققان غربی بسیاری قرار گرفته بود چنان که در سال های دهه ۱۹۰۰ پروفسور «امی ماکویسکی »از دانشگاه کپنهاگ دانمارک نیز متوجه چنین موضوعی در مسجد های اسلامی به ویژه در گنبد مسجد مراغه شد که در سال ۱۱۹۷ ساخته شده است.
