پروفسور مهدی بهزاد
)پدر علم گراف ایران(
پروفسور مهدی بهزاد، ریاضیدان مشهور ایرانی و یکی از پیشگامان در نظریه گراف است. او مؤلف دو کتاب در این زمینه است که در سال های 1972 و 1978 منتشر شده است و سالها مرجع اصلی در این زمینه بودند. عدد اردیش ایشان 1 است. او در بسیاری از دانشگاه ها از جمله شهید بهشتی، میشیگان، صنعتی شریف، و ایالتی میشیگان و ام آی تی تدریس کرده است. او از مؤسسین انجمن ریاضی ایران و اولین دبیرکل فرهنگستان علوم ایران است.
در دومین روز از اردیبهشت سال 1315 در شهر كویری یزد دیده به جهان گشود. دیپلم ریاضیاش را سال 1335 از دبیرستان ایرانشهر یزد گرفت. در همان سال با قبولی در رشته الكترومكانیك به دانشكده فنی دانشگاه تهران راه یافت؛ اما پس از گذشت چند ماه از ادامه تحصیل در این رشته منصرف شد.
سال 1336 با قبولی در رشته ریاضی دانشسرای عالی (دانشگاه تربیت معلم فعلی) به آنجا رفت و سال 1339 با كسب رتبه اول موفق به اخذ درجه كارشناسی شد. وی سال 1340 با گرفتن بورسیه تحصیلی از وزارت فرهنگ وقت برای ادامه تحصیل به آمریكا رفت. درجه كارشناسی ارشد ریاضی را سال 1342 از دانشگاه ایالتی میشیگان گرفت و به عنوان عضو در 2 جامعه متشكل از دانشجویان نخبه ریاضی انتخاب شد. دكتر بهزاد پس از اخذ درجه دكتری ریاضی در سال 1344 یك سال در دانشگاه ایالتی وین با سمت استادیار به تدریس و تحقیق پرداخت. سال 1345 به ایران بازگشت و به دانشگاه شیراز رفت. در همان سال نخستین دوره كارشناسی ارشد ریاضی در ایران تشكیل شد.
وی سال 1346 به مقام دانشیاری ارتقا یافت و سال 1347 به آمریكا رفت و ضمن تدریس و تحقیق كتاب Introduction to Theory of Graphs را با همكاری یك استاد آمریكایی تالیف كرد. وی سال 1348 بار دیگر عزم وطن كرد و به عنوان دانشیار یك سال در دانشگاه شیراز و یك سال در دانشگاه شهید بهشتی به كار مشغول شد. سپس برای تدریس، تحقیق و سرپرستی دانشكده ریاضی به دانشگاه صنعتی شریف منتقل شد و دوره كارشناسی ارشد ریاضی آن دانشگاه را تاسیس كرد.
او پس از 2 سال فعالیت در اولین روز مهر سال 1352 به عنوان نخستین عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف به مقام استاد تمامی ارتقا یافت. وی همچنین سال 1350 با همكاری سایر اعضای هیات موسس، انجمن ریاضی ایران را بنیان نهاد و به مدت 4 سال به عنوان منشی (رئیس) این انجمن، فعالیتهای متعدد و ماندگاری را پایهگذاری كرد.
سال1353 با استفاده از مرخصی مطالعاتی به عنوان بورسیه ارشد فولبرایت به آمریكا رفت و با پشتیبانی مالی فرهنگستان ملی علوم آمریكا به تحقیقات خود ادامه داد. سال 1354 به ایران بازگشت و پس از یك سال خدمت مجدد در دانشگاه صنعتی شریف به دانشگاهی منتقل شد كه دانشگاه مازندران امروزی براساس آن شكل گرفته است. در این دانشگاه تازه تاسیس به عنوان قائممقام (معاون آموزشی، پژوهشی و دانشجویی) ضمن همكاری با دانشگاه هاروارد آمریكا در زمینههای فیزیك، شیمی، ریاضی و مردمشناسی دورههای دكتری ایجاد كرد. به این ترتیب سال 1356 برای نخستین بار در ایران عدهای دانشجو برای تحصیل در دورههای دكتری این 4 رشته پذیرفته شدند.
دكتر بهزاد سال 1355 به عنوان اولین رئیس بخش علوم پایه شورای پژوهشهای علمی كشور انتخاب شد و برای اشاعه پژوهش در شاخههای علوم پایه برنامهریزی كرد. در همین سال به عنوان یكی از 16 عضو هیات موسس فرهنگستان علوم ایران برگزیده شد و با رای متفق اعضا، مسوولیت دبیركلی این فرهنگستان را به عهده گرفت. كتاب Graphs and Digraphs تالیف دكتر بهزاد و 2 استاد آمریكایی (Gary Chartrand, Linda Lesniak) در سال 1357 چاپ و منتشر شد. وی از اول فروردین سال 1361 به افتخار بازنشستگی نائل شد و در 78 سالگی همچنان به تولید ریاضیات و اشاعه آن مشغول است.
سایر افتخارات و جوایز علمی استاد:
ـ استاد نمونه دانشگاه شهید بهشتی در سال 1376
ـ برگزیده انجمن ریاضی ایران در سالهای 1373، 1382 و 1384
ـ استاد برگزیده سومین دوره چهرههای ماندگار در رشته ریاضی
ـ عضو وابسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران 1388ـ1383
ـ عضو پیوسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران از 1388
ـ عضو افتخاری انیستیتو تركیبات وكاربردها
ـ عضو سابق هیات تحریریه ژورنال گراف تئوری چاپ آمریكا
ـ دارنده عدد اردیشی یك
ـ عضو هیات موسس انجمن ترویج علم ایران
ـ عضو هیات موسس بنیاد پیشبرد علم وفناوری در ایران
ـ عضویت در چند انجمن علمیداخلی و خارجی دیگر
ـ واضع گرافهای كلی و انگاره عدد رنگی كلی كه قدمتی نزدیك به نیم قرن دارد و به عنوان یكی از مسائل باز و كلاسیك ریاضیات مطرح است.
ـ برنده جایزه كتاب سال جمهوری اسلامی ایران
وی نخستین دبیر کل و عضو فرهنگستـان علوم ایران، نخستین رئیس شاخه علوم پایه و عضو شورای پژوهـش هـای عـلمـی کـشـور و نخستین رئیس انجمن ریاضی ایران است. پروفسور بهزاد که مسابقات ریاضی دانـشجـویـی کشور را بنیان نهاده به پدر علم گراف یکی از شاخه های علوم ریاضی ملقب است. همچنین شایان ذکر است که عدد اردیش دکتر مهدی بهزاد، 1 می باشد.[1]
توضیحات تکمیلی:
:[1] عدد اردیش (:(Erdős number "فاصله همکاری" بین یک شخص و ریاضیدان مجارستانی "پل اردیش" است که با نگارش مقالات ریاضی مشترک اندازهگیری میشود.
– عدد اردیش خود اردیش صفر است.
– عدد اردیش هر کس که با او مقاله مشترک داشته باشد 1 است.
– عدد اردیش کسی که با کسی که عدد اردیش او 1 است مقاله مشترک دارد، 2 است.
– عدد اردیش کسی که با کسی که عدد اردیش او 2 است مقاله مشترک دارد، 3 است.
2 comments
بنام خدا و با سلام – درود و سلام بر استاد فرهیخته و گرانمایهٔ دانش ریاضیات، جناب آقای پروفسور دکتر مهدی بهزاد. اگر اشتباه نکنم، یکی از کاربردهای نظریهٔ گراف، طرّاحی و ساخت مراکز تلفن دیجیتال و ترانزیتهای، شهری، میانشهری و بینالمللی، به همراه کابلهای فیبر نوری و ارتباطات بیسیم و ماهوارهای است.
بههرحال از دیدگاه من این نظریه بسیار جالب است.
راهت پر فروغ باشد استاد…..