زن ریاضیدان ایرانی، بر قله ی افتخار

مریم میرزاخانی برنده عالی‌ترین جایزه ریاضی دنیا

پروفسور مریم میرزاخانی به عنوان نخستین زن ریاضی دان جهان موفق به دریافت مدال فیلدز شد.

مدال مریم میرزاخانی«فیلدز» که به عنوان عالی‌ترین جایزه علمی رشته ریاضیات شناخته می‌شود، هر چهار سال یک بار به برترین ریاضیدانان جوان (زیر 40 سال) اعطا می‌شود.

میرزاخانی استاد 37 ساله دانشگاه استنفورد که متولد تهران است، به دلیل تحقیقات برجسته‌اش در حوزه هندسه و نظریه ارگودیک امروز مدال فیلدز 2014 را در کنگره بین‌المللی ریاضیات که در سئول کره‌جنوبی برگزار شد، دریافت کرد.

مریم میرزاخانی در زمینه نظریه سطوح ریمانی و فضاهای مدولی آن به پیشرفت‌های چشمگیری رسیده و افق‌های جدیدی را در این رشته گشوده است.

میرزاخانی چندی پیش جایزه 2014 موسسه ریاضی Clay را نیز دریافت کرد و در سال 2005 از سوی نشریه آمریکایی «پاپیولار ساینس» به عنوان یکی از 10 ذهنِ جوان برگزیده سال در آمریکای شمالی معرفی شد.

وی جوایز علمی متعدد دیگری از جمله جایزه ستر انجمن ریاضی آمریکا در سال 2013 را در کارنامه علمی خود دارد.


برای علاقه‌مندان ریاضیات در ایران نام مریم میرزاخانی نام آشنایی است. شهرت او قدم از حوزه تخصصی خود بیرون گذاشته و ایرانیان، کارها و حداقل برخی از خبرهای موفقیت‌های او را در شبکه‌های اجتماعی دنبال می‌کنند و به اشتراک می‌گذارند و بدین ترتیب او به یکی از نامدارترین ریاضی‌دانان جوان ایرانی بدل شده است.

مریم میرزاخانی متولد تهران است و تحصیلات دبیرستان خود را در مدرسه فرزانگان تهران سپری کرد. او در گفتگویی درباره آغاز علاقه‌اش به ریاضیات می‌گوید :

مریم میرزاخانی ریاضی دان

«بچه که بودم دوست داشتم نویسنده شوم. هر داستانی که به دستم می‌رسید و در واقع هر کتابی که به دستم می‌رسید می‌خواندم. اما قبل از آخرین سال حضورم در دبیرستان هیچ وقت فکر نمی‌کردم ریاضی‌دان شوم… برادرم کسی بود که مرا به طور عام به علم علاقه‌مند کرد. او هرچیزی که در مدرسه می‌آموخت، برای من تعریف می‌کرد و فکر می‌کنم اولین خاطره‌ای که از ریاضیات دارم این بود که او مطلبی درباره جمع کردن اعداد ۱ تا ۱۰۰ را که در مجله‌ای خوانده بود، برایم مطرح کرد و این‌که چکونه گاوس با روشی نوآورانه آن را حل کرده بود. این اولین باری بود که از زیبایی یک راه حل ریاضی به شوق می‌آمدم و مجذوب آن می‌شدم.»

این علاقه او را به المپیاد ریاضی کشاند. او در دو المپیاد جهانی ریاضی در سال‌های ۱۹۹۴ / ۱۳۷۳ و ۱۹۹۵ / ۱۳۷۴ که به‌ترتیب در هنگ‌کنگ و تورنتو برگزار شد، مدال طلا را اخذ کرد. حدس زدن مقصد بعدی او چندان دشوار نبود؛ گروه ریاضیات دانشگاه صنعتی شریف، جایی که با بسیاری از دوستان و مدرسانش آشنا شد و از آن‌ها الهام گرفت.

یازمانده‌ای از شب تاریک ریاضیات ایران
در همان دوران تحصیل کارشناسی بود که به همراه تیم دانشگاه شریف برای شرکت در مسابقات ریاضی دانشجویی به اهواز سفر کرد ولی تیم دانشجویان شریف در مسیر برگشت خود از اهواز به تهران دچار حادثه شد. اسفند سال ۱۳۷۶ بود که خبر سقوط اتوبوس حامل این تیم به درون دره جامعه ایران را شوکه کرد. در آن فاجعه ۶ دانشجوی شریف جان خود را از دست دادند و در این بین غم سنگینی جامعه ریاضیات ایران را فراگرفت، چرا که فعالان این حوزه می‌دانستند چه استعدادهای درخشانی در آن اتوبوس بودند. مریم میرزاخانی نیز در آن حادثه آسیب دید و یکی از بازمانده‌های آن شب تاریک ریاضیات ایران محسوب می‌شود.

او پس از پایان دوره کارشناسی خود، کارشناسی ارشدش را نیز در دانشگاه شریف گرفت و برای ادامه تحصیلاتش به ایالات متحده رفت و در دانشگاه هاروارد تحصیلات خود در زمینه ریاضیات را تکمیل کرد. او پس از دریافت مدک دکتری به طور منظم و دایم در حوزه تخصصی خود در حال پژوهش و تدریس است و در دانشگاه‌های پرینستون و استنفورد به عنوان محقق و استاد فعالیت کرده است. 

جوایز و افتخارات 
اگرچه فعالیت‌های تخصصی او در زمینه ریاضیات به زودی مورد توجه جامعه ریاضی قرار گرفت، اما در بین قشر عمومی‌تری از مردم زمانی نام او مطرح شد که در سال ۲۰۰۵/۱۳۸۴ نشریه پاپیولار ساینس نام او را در فهرستی از ۱۰ ذهن جوان و برتر علم آمریکا قرار داد.

حوزه فعالیت او به طور خاص برروی فضاهای هندسی و همچنین نظریه ارگودیک متمرکز شده است. پرداختن به جزییات فعالیت‌های علمی او فراتر از این متن است، اما او در مرزهای دانش ریاضیات به جستجو می‌پردازد و دامنه آگاهی ما را از جهان شگفت‌انگیز ریاضیات توسعه می‌دهد.

پژوهش‌های مریم میرزاخانی بارها از سوی جامعه ریاضیات جهان مورد ستایش قرار گرفته و جوایز و عناوین متعددی را برای او به ارمغان آورده است که آخرین مورد آن، اعطای جایزه پژوهش برتر سال ۲۰۱۴ موسسه ریاضیات کلی The Clay Mathematics Institute (CMI) است. این جایزه به طور مشترک به او و پیتر اسکولز (Peter Scholze) اهدا شد. این موسسه مریم میرزاخانی را به دلیل مشارکت چشمگیر و موثرش در زمینه نظریه هندسه و نظریه ارگودیک شایسته این عنوان دانسته بود.

او پیش‌تر جایزه دوسالانه روت لیتل ستر (Ruth Lyttle Satter) در ریاضیات را به خود اختصاص داده بود، جایزه‌ای که انجمن ریاضیات آمریکا به زنان تاثیرگذار در حوزه ریاضیات اهدا می‌کند.

میرزاخانی و مدال فیلدز ۲۰۱۴
مریم میرزاخانی روز شنبه ۱۶ آگوست (۲۵ مرداد) در سئول و در کنفرانس جهانی ریاضیات ۲۰۱۴ سخنرانی خواهد کرد. این کنفرانس بزرگ‌ترین گردهمایی ریاضیات جهان به شمار می‌رود که هر ۴ سال یک بار برگزار می‌شود.

کنفرانس ۴ ساله ریاضیات فرصتی برای جامعه ریاضیات جهان است تا جوایز ۴ گانه خود را به برگزیدگان اهدا کند. این جوایز عبارتند از

جایزه وانلینا : (Rolf Nevanlinna Prize) به برگزیدگانی اهدا می‌شود که نقشی فعال در توسعه جنبه‌های ریاضیاتی در علوم فناوری ارتباطات و محاسبات داشته‌اند.

جایزه کارل فردریش گاوس: به تحقیقات ریاضیاتی اهدا می‌شود که کاربردی در بیرون جهان ریاضیات پیدا کرده باشند

جایزه کرن: (Chern) به پاس یک عمر تحقیقات ریاضیاتی اهدا می‌شود

مدال فیلدز: بسیاری از دانشمندان، جایزه فیلدز را – در کنار جایزه اَبِل – معادلی برای نوبل ریاضیات می‌دانند. اگرچه این جایزه نه از نظر مبلغ و نه از نظر دوره تناوب اهدا و نه از نظر شرایط دریافت‌کنندگان مشابه نوبل نیست اما مشهورترین نشان جامعه ریاضیات به شمار می‌رود. این جایزه هر چهار سال یک بار و در این کنفرانس به یاد جان چارلز فیلدز، ریاضی‌دان کانادایی به ریاضی‌دانانی اهدا می‌شود که کشفی چشمگیر در جامعه ریاضیات داشته و در هنگام اهدا آن بیش از ۴۰ سال سن نداشته باشند. هر دوره این جایزه ممکن است به طور مشترک به دو، سه یا چهار ریاضی‌دان اهدا شود. 

مانند هر نشان و مدال دیگری در هر دوره و در اوقات نزدیک به اهدای این جایزه هم در بین علاقه‌مندان این حوزه شایعات و گمانه‌زنی‌هایی درباره برنده احتمالی مطرح می‌شود و حتی نظرسنجی‌هایی غیررسمی برگزار می‌شود.

امسال یکی از نام‌هایی که در این بحث‌های حاشیه‌ای زیاد شنیده می‌شد، نام مریم میرزاخانی بود. دریافت این جایزه اگرچه می‌تواند برای مریم میرزاخانی نقطه اوجی باشد، اما شاید هیجان آن قابل مقایسه با لحظاتی نباشد که او ایستاده بر فراز تپه‌ای سرزده از میان جنگل انبوهی از مفاهیم ریاضی، راه‌حلی را پیدا می‌کند.

وقتی از او پرسیده شد که چه چیزی برایش بیش از هرچیز دیگری حکم جایزه و پاداشی در پشت یک کار طاقت‌فرسای ذهنی دارد، در پاسخ گفت :«قطعا رضایت‌بخش‌ترین اتفاق، همان لحظه‌ای است که می‌گویی آها! لحظه‌ای که شور و شوق کشف و لذت و شعف درک چیزی جدید را احساس می‌کنی و احساس اینکه بالای تپه‌ای ایستاده‌ای و و چشم‌اندازی کامل را در مقابل داری. اگرچه در اغلب اوقات انجام کار ریاضیاتی برای من مانند این است که در حال کوهنوردی طولانی هستم بدون آنکه مسیر پاخورده‌ای وجود داشته باشد و یا حتی چشم انداز پایان مسیری در تیررس دیدگان باشد

19 comments

Skip to comment form

    • مرتضی on 2020-10-17 at 16:33
    • پاسخ

    نوابغ تقلبی ما در دانشگاه شریف درس میخونن و نوابغ واقعی ما از بین میرن. همین

    • دادگر on 2017-07-18 at 10:09
    • پاسخ

    بعضی ها بسیار کوته فکرانه از فرار مغزها حرف می زنند، در حالیکه از سطح دانشگاه های ایران خبر ندارند. بنده خود استاد دانشگاه هستم و همه ی تحصیلاتم را نیز در صنعتی شریف بوده ام و از زیر و بم تراز علمی ایران اطلاع کامل دارم. . سطح دانشگاه های ایران در حد غیرقابل تصوری پایین است. مقاله ی بی ارزش چاپ کردن ارزش شده و کیفیت هیچ جایگاهی ندارد. مریم میرزاخانی بعد از گرفتن دکترا هیچ مقاله ای نداشت. اگر ایران بود، نمی توانست استاد هیچ دانشگاهی شود، در حالیکه با همان تز دکترا استاد دانشگاه رویایی پرینستون شد. با دو مقاله پروفسور در پرینستون شد. اگر ایران بود، هرگز دانشیار هم نمیشد. با حدود پنج مقاله فیلدز گرفت. اگر ایران بود، میگفتند قابلیت مقاله نویسی ندارد و به درد نمی خورد.  در چنین فضایی، حتما باید افراد باهوش به آمریکا بروند و جهانی شوند. اگر فقط پنج درصد از آنها به ایران برگردند، انقلابی در سطح علمی این کشور ایجاد خواهد شد. آنهایی هم که بر نمیگردند، استاد دانشگاه های خوب می شوند و دانشجوی ایرانی می گیرند. در نهایت، ایران نیز از علم آنها بهره خواهد برد. اگر همه ایران بمانند، کشور هیچ استفاده ای از آنها نخواهد کرد و فقط آنها را به جنون خواهد رساند

      • ناشناس on 2017-07-18 at 22:34
      • پاسخ

      درود آقا/خانم دکتر

      من هم کاملا و صدردرصد با شما موافقم.چون خودم دانشجوی دکتری هستم و چون اهل مقاله نوشتن بی ارزش نیستم کاملا حرفتون رو درک میکنم و برای علم و انش این کشور متاسفم که داشتن مقاله با دیتا سازی در ژورنال های رده پایین و ایمپکت پایین رو ارزش میدونن.

      • ناشناس on 2023-08-30 at 19:26
      • پاسخ

      عجب.چقدر حسادت؟؟
      اون بهترین بود از نظر همه.وگرنه شما هم میتونستی بری جایی که ایشون بودن.اون دانشگاه رویایی از نطر شما مثل دانشگاه ایران در پیت نیستن که اونطور روایت کردین.مریم بهترین حافظه و تلاش رو داشت و به جایگاهی رسید که لایقشه

    • دادگر on 2017-07-18 at 09:58
    • پاسخ

    اگر مردم میدانستند که همانند مریم میرزاخانی افتخار آفریدن چقدر سخت و دست نیافتنی است، این مملکت را سیل اشک آنها می برد. هیچ شکی ندارم که مریم میرزاخانی تک ستاره ای بود که دیگر هرگز در تاریخ این مملکت تکرار نخواهد شد. ترکیبی بی نظیر از نبوغ و سواد و تلاش و البته انسانیت.

    • کوردی on 2017-07-16 at 22:56
    • پاسخ

    این بانوی بزرگ از افتخارات ایران و جهان بود و نامش بر قله رفیع علم خواهد ماند ولی افسوس که در غربت به دیار حق پیوست البته ایشان اولین و آخرین مغز ایرانی رفته به خارج نبوده و نخواهد بود!!!
    به پدر و مادر محترمش عرض میکنم که مریم فقط فرزند شما نبود بلکه فرزند ایران و متعلق به جهان بود…
    ای شیر زن دنیای علم ، روحت پر فروغ و راهت جاوید

    • ناشناس on 2017-07-16 at 02:54
    • پاسخ

    افسوس که توی ایران امثال شما رو فقط وقتی که از دنیا میروید ، تازه مردم میشناسن !

    • ناشناس on 2017-07-15 at 18:07
    • پاسخ

    خدا رحمتش کنه???

    • ناشناس on 2017-07-13 at 18:52
    • پاسخ

    خوش به احوالتون مریم خانوم. منم مریمم و متولد اردیبهشت ?? واستون آرزوی موفقیت بیشتر دارم. نمیدونم خبری ک شنیدم راسته یا شایعه ولی اگه خدای نکرده راسته امیدوارم از تخت بیماری سریعتر پاشین… شما افتخارین… امیدوارم افتخارایی مث شما توی ایران بیشتر پیداشن…هرچند ک مجبورن مث شما بذارن برن?

    • کیمیا on 2016-09-19 at 01:50
    • پاسخ

    شما افتخار ایران و ایرانی هستید گاهی وقتا فکر میکنم ایشون از نوادگان خیام یا سایر ریاضی دانان بزرگ هستن 

  1. حسودی نکنید لطفا.

     

     

    • فاطمه on 2016-05-16 at 15:59
    • پاسخ

    سلام.به شما افتخار می کنم. خیلی خیلی به شما افتخار می کنم. من تسلیم سختیهای زندگیم شدم.نتونستم اندازه شما موفق باشم.دوست دارم بچه ای داشته باشم که مثل شما مفید باشه برای مردم جهان

    • مرتضی on 2016-05-15 at 09:23
    • پاسخ

    سرکار استاد سلام .. ارادهء آهنین شما ضعف رو از روان آدم پاک میکنه .. لایق بهترینهایید … دوستون داریم و بهتون افتخار میکنیم ☺

    • ناشناس on 2016-05-14 at 20:24
    • پاسخ

    سلام خانم میرزاخانی من  کلاس هفتمی هستم وعاشق ریاضی ام ودوست دارم مثل شما بشم . خیلی دوستتون دارم.من عاشقتونم.

    • رامین on 2015-11-20 at 00:16
    • پاسخ

    سلام خانم میرزاخانی من دانشوی ریاضیم شمارو ازقبلها با کتابهاتون میشناختم وخیلی شمارو دوسدارم امیدوارم فرصتش محیا بشه در ایرانسمینار بذارید .باعث تاسفه که اساتید مث شما اصلا نداریم .

    • ملیکا on 2015-08-28 at 00:25
    • پاسخ

    مریم خانوم خوش به حالت
    من امسال کنکوری ام خیلی دارم تلاش میکنم برام دعاکنین برق شریف قبول شم آرزو هام خیلی بزرگن خیلی خدا کنه به چیزی ک میخوام برسم

  2. سلام و عرض تبریک خدمت شما افتخار ملت ایران مخصوصابانوان ایرانی..من واقعا دوستون دارم وبهتونافتخار میکنم. وواسه ملتم متاسفم که بخاطر رفتار یا عکس برهنه ی بازیگر هزارتا کامنت میذارن ولی به همچین نابغه ای توجه نمیکنن

  3. سلام مریم خانم مبارکه  من هم دبیر ریاضی هستم ودقیقا هم سن تو ، تو به آرزوی من رسیدی. چون منهم داستان گوس را خیلی دوست دارم وانو تاثیر گذار میدونم وبه امیداینکه یکی از شاگردام مثل تو بشن براشون تعریف میکنم دعا کن منم بهآرزوم برسم یعنی روزی بتونم مولفکتب درسی بشم وروش منحصر بفرد تدریسم را ثبت کنم.

     

    • ناشناس on 2014-08-16 at 15:59
    • پاسخ

    سلا م بر عز یز دل یک ملت سرور خو د م خا نم مریم میرزا خا نی با شنید ن این خبر ا شک ریختم و تا صبح نخو ا بید م ا فتخار یک ملتی زنده و پا ینده با شی

پاسخ دادن به ملیکا لغو پاسخ

آدرس پست الکترونیکی شما منتشر نمی‌شود.